Inhoud:
Draaglast en draagkracht: de balans
Wij zouden graag willen dat gezondheid net zo exact is als wiskunde: als je A doet is B het gevolg. Dat zou het behandelen van B eenvoudig maken. Gewoon ‘de oorzaak’ (A) wegnemen. Aan de gigantische bedragen die worden uitgegeven aan gezondheidszorg is al af te lezen dat het blijkbaar in veel gevallen niet zo simpel ligt. Als het gaat om ‘mechanische’ gebreken zoals een lekkende hartklep, kun je met de exacte aanpak prima uit de voeten. Echter, het merendeel van de zorgkosten wordt gemaakt door patiënten bij wie op diverse fronten dingen fout lopen. We spreken dan van systeemziekte: het systeem van zelfherstellend vermogen werkt niet goed. Ofwel er treedt niet het gewenste herstel op, ofwel het herstel ontspoort, zoals wanneer het immuunsysteem een allergie of een auto-immuunziekte veroorzaakt.
Los van de inbreng van de genen (en hun aan/uit-stand) wordt onze gezondheid voor een groot deel bepaald door de verhouding draaglast/draagkracht. Denk aan een ouderwetse weegschaal met van die koperen bakjes: in het ene bakje komt alles wat de gezondheid schaadt (leefwijze, stress, milieu, etc.) en in het ander bakje wat de gezondheid bevordert (leefwijze, ontspanning/meditatie, bewegen, etc.) De sterkte van het lichaam bepaalt hoe heftig de weegschaal reageert op invloeden van beide kanten. We voelen ons het best als de weegschaal naar de ‘goede’ kant helt. We hebben dan ook een beetje reserve om tegenslag op te vangen, voordat de negatieve kant gaat overheersen. Ook hier is dus duidelijk dat er grote individuele verschillen zijn.
Voorbeeld helicobacter pylori
Lange tijd werd gedacht dat je van stress een maagzweer kon krijgen. Dat was namelijk de ervaring in veel gevallen. Totdat twee wetenschappers ontdekten dat een bacterie in de maag de ‘oorzaak’ was: die veroorzaakte de maagzweer. Ze kregen er de Nobelprijs voor. De behandeling veranderde radicaal: niet meer rust en dieet, maar antibiotica! Niet verklaard werd hoe het mogelijk is dat een groot deel van de mensen deze bacterie in de maag heeft wonen zonder een maagzweer te krijgen. Sterker nog, er zijn aanwijzingen dat deze bacterie ons ook voordeel kan bieden. Hoe zit dat nu? Waarschijnlijk zo: een gezond immuunsysteem houdt de bacterie netjes onder controle, zodat hij geen kwaad kan doen. Maar verzwakt het immuunsysteem, dan kan die controle tekortschieten en kan de bacterie een maagzweer veroorzaken. En waardoor verzwakt het immuunsysteem dan? Onder andere door … stress!Het probleem zit nu hierin, dat het laatste gewichtje dat in het negatieve bakje terechtkomt en de weegschaal laat doorslaan naar de ‘zieke’ kant, meestal wordt aangezien als ‘de oorzaak’ van de ziekte. Dat lijkt logisch: ik deed A en toen kreeg ik B! Maar wat nu als A niet makkelijk te verwijderen is uit het bakje? Stel: je komt in een stresssituatie terecht waar je niet zomaar uit kunt stappen, is er dan geen hoop op herstel? Jawel: als je een aantal andere dingen uit het bakje verwijdert (verbeter voeding, slapen) gaat het gewicht ervan omlaag (en de draagkracht omhoog) en kun je de situatie misschien wel aan zonder ziek te worden.
In een eerder artikel gaf ik een inleiding in het integrale begrip van 'gezondheid' en 'ziekte'. Daarin komt vooral naar voren dat evenwicht een belangrijke factor is. (zie Gezondheid, wat is dat?)
Behandeling in samenhang van veel factoren
Er zijn zelfs opvattingen die ervan uitgaan dat het doormaken van de klassieke kinderziektes nodig is om een goed werkend immuunsysteem te ontwikkelen. Daar legt men verband tussen het op steeds grotere schaal vaccineren tegen alle ziektes en het explosief toenemen van ziektes van het immuunsysteem (allergie, auto-immuunziektes, maar ook autisme). De wetenschappelijke aanpak levert in veel gevallen successen op, maar faalt vaak als het gaat om complexe of chronische aandoeningen. De opdeling in specialismen en losse delen heeft dan het gevaar in zich dat behandelingen (meestal medicatie) door elkaar heen lopen, hetgeen dan weer nieuwe klachten oproept. Het is geen uitzondering dat iemand van 75 jaar tien verschillende medicijnen tegelijk gebruikt. Het is dus niet verwonderlijk dat juist bij complexe aandoeningen de integrale zorg wordt aangesproken, die naast de reguliere methodes ook complementaire behandelingen toepast. Waar de reguliere aanpak het liefst werkt met een protocol: dé standaardbehandeling voor een bepaald probleem (dus voor elke patiënt hetzelfde), werkt de integrale aanpak individueel. Wat is er allemaal mis met deze unieke persoon op dit moment en op welke manieren kan deze persoon weer in evenwicht komen, zodat hij/zij uiteindelijk beter wordt?
Natuurlijke geneeskracht
Als we een flinke snee oplopen zullen we daar iets aan moeten doen om te zorgen dat de wond niet gaat ontsteken en dat deze het liefst tot een keurig litteken geneest. Alles wat we doen (ontsmetten, hechten, verbinden, misschien een tetanus-injectie of antibiotica als het een vuil instrument was), is de natuur een handje helpen. Het daadwerkelijke genezen van de wond kan alleen van binnenuit door het lichaam zelf gedaan worden!Een ander belangrijk verschil is, dat er in de integrale zorg minder en andersoortige specialismen bestaan. De zoekende patiënt wil graag weten: “Welke behandelwijze is het best voor mijn ziekte?” Juist die vraag is moeilijk te beantwoorden. Veel belangrijker dan de naam van de ziekte is de geschiedenis van de patiënt en diens eigen voorkeuren op dat moment.
De belangrijkste 'complementaire' behandelwijzen
Er zijn momenteel een paar honderd soorten ‘complementaire’ behandelwijzen die in Nederland worden aangeboden. We geven hieronder een kort overzicht van de belangrijkste en volgen daarbij de indeling en de termen zoals gebruikt in het standaardwerk Geneeswijzen in Nederland (zie recensie).
Totaaltherapieën
De zogeheten totaaltherapieën kunnen in principe elke ziekte aanpakken, omdat ze per definitie op de hele mens werken en niet alleen op de op dat moment opspelende ziekte. Voorbeelden: natuurgeneeskunde en Ayurveda, Traditionele Chinese Geneeskunde (TCM), antroposofische geneeskunde en homeopathie. Hier gaat het spreekwoord op: vele wegen leiden naar Rome. Welke weg men kiest zal afhangen van persoonlijke voorkeur, misschien van wat er in de buurt beschikbaar is of zelfs wat binnen de verzekering valt.
Deze behandelingen gaan ieder uit van een geheel eigen filosofie over de oorzaken van ziekte, persoonlijke aanleg van de zieke en de manier waarop het evenwicht kan worden hersteld. Behalve bij homeopathie speelt voeding een cruciale rol bij de genezing. Bij alle speelt reiniging een rol. Vaak wordt er gebruikgemaakt van preparaten, supplementen of kruiden. Bij TCM is er een rol voor acupunctuur/acupressuur en oefeningen (Tai Chi, Chigong, etc.) Bij homeopathie gaat het om het vinden van het precieze middel voor deze unieke persoon op dit moment in deze situatie.
Lichaamsgerichte therapieën
In de reguliere zorg kennen we, naast de vooral op medicijnen en ingrepen gestoelde geneeskunde, de lichamelijk gerichte behandelingen: met name fysiotherapie, met daarbinnen ook weer enkele specialismen.
Integraal beschikken we over een scala aan lichaamsgerichte therapieën die voornamelijk door middel van manipulaties (= met de handen) een verstoord evenwicht kunnen herstellen. Er zijn zelfs behandelingen die gericht zijn op het herstellen van psychische klachten door manipulaties en/of oefeningen van het lichaam. Er is een grote variatie in het soort manipulaties, die gaat van uiterst subtiel tot behoorlijk stevig.
Kruidengeneeskunde
Dan hebben we nog de kruidengeneeskunde; die lijkt nog het meest op ‘reguliere’ medicatie. Alleen worden hier al eeuwenlang bekende natuurlijke middelen (voornamelijk planten) voorgeschreven die zelden of nooit ernstige bijwerkingen veroorzaken. De kunst is om een persoonlijk recept samen te stellen waarin de verschillende kruiden elkaars gewenste werking versterken en dat ook nog (indien als thee voorgeschreven) in te nemen is, dus voorzien van een paar goede ‘smaakmakers’ die de werking niet in de weg zitten. Er kan ook met tincturen worden gewerkt of met andere preparaten.
Spirituele geneeswijzen
Hieronder vallen meer dan dertig geneeswijzen, waaronder (energy) healing en magnetiseren. Deze geneeswijzen zijn een verhaal apart. Hier is geen sprake van overgeleverde kennis of door onderzoek ontwikkelde behandelingen, maar van een ‘talent’ dat bepaalde mensen hebben om andere mensen van klachten af te helpen door ‘strijken’ met of ‘opleggen’ van de handen. Deze healers kunnen verstoorde energievelden voelen en (vaak) weer in evenwicht brengen.
Biofysische geneeskunde
Tamelijk nieuw is een hele reeks behandelwijzen waarbij gebruik wordt gemaakt van meetapparatuur en het behandelen van de zieke met bepaalde trillingen of magnetische velden, ook weer om verstoringen op te heffen en het evenwicht te herstellen. De meeste worden samengevat onder het begrip ‘biofysische geneeskunde’.
Integrale psychiatrie
Ook nog jong is een heel scala aan ‘alternatieve’ psychotherapieën. Juist op het terrein van de psychische ziektes zijn erg veel patiënten teleurgesteld in wat regulier wordt aangeboden. Veel patiënten krijgen zware medicijnen met ernstige bijwerkingen of volgen jarenlang therapie zonder er iets mee op te schieten.
Een mooi voorbeeld is de van oorsprong alternatieve EMDR-therapie bij trauma’s, waarvan inmiddels is bewezen dat deze zeer snel werkt en effectief is.
Van alle specialismen is de psychiatrie het verst in het (wereldwijd) ontwikkelen van ‘integrale psychiatrie’.
Infolijn Alternatieve Geneeswijzen
Het is voor een leek vaak niet eenvoudig om in dit aanbod de juiste behandeling te vinden. Gelukkig hebben we daarvoor de Infolijn Alternatieve Geneeswijzen die 30 jaar ervaring bundelt om patiënten te helpen de beste behandeling te vinden. (De naam dateert nog uit de tijd dat alles wat niet regulier was ‘alternatief’ werd genoemd. Omdat het merendeel van de mensen nog steeds deze benaming gebruikt als zij op internet op zoek gaat, wordt die naam voorlopig nog aangehouden.) Website: infolijn-ag.nlBij behandeling de BASIS centraal
“Voorkomen is beter dan genezen” - dat hebben we allemaal met de paplepel ingegoten gekregen. We hopen met deze artikelen de lezer wat handvaten te hebben geboden om dit ook in de praktijk te brengen. Onze eerste verantwoordelijkheid is om zuinig te zijn op ons lichaam; we hebben er maar één en dit moet een leven lang mee! Centraal staat het begrip evenwicht en dat betekent ook dat we de zaak weer niet moeten overdrijven. Dag en nacht geobsedeerd bezig zijn met (on-)gezondheid levert veel stress op en is daardoor weer ongezond!
Daarnaast moeten we accepteren dat we niet voor 100% de regie hebben over ons leven. We leven in een tijd waarin we soms denken dat alles ‘maakbaar’ is, en dat we ongelukken en pech helemaal kunnen bezweren. Maar we zullen het moeten doen met de ongeveer 80% die we met leefstijl kunnen beïnvloeden. Slaat ziekte dan toch toe, dan kunnen we er maar beter het beste van maken en via deze BASIS factoren proberen 'beter' te worden:
| B |
|
| A |
|
| S |
|
| I |
|
| S |
|
Toch zullen er van tijd tot tijd gezondheidsklachten optreden. Dan is het zaak erachter te komen of het gaat om een ‘gezonde’ reactie van het lichaam, of dat er meer aan de hand is. In het eerste geval: het lichaam niet tegenwerken, eerder helpen met extra reinigingsmaatregelen (veel drinken, sauna, etc.). In het tweede geval: proberen de balans ‘de goede kant op’ te brengen. Kom je er zelf niet uit, dan is ons advies: tenzij het om (mogelijk) levensbedreigende zaken gaat, probeer eerst op een zachte, natuurlijke/complementaire manier het evenwicht te herstellen en grijp pas als dat ook faalt naar zwaardere middelen (medicijnen, operatie).
Door Hetty van Doorn
Verder lezen
- Uitgebreide informatie en tips voor een gezonde leefstijl vindt u op de website Het Gezondheidsfundament
- Daar is ook een het ‘handboek’ Het gezondheidsfundament, geschreven door Trudy Vlot (integraal arts) te bestellen om aan de slag te gaan.
- Vind inspiratie en acties op het gebied van een gezonde leefstijl bij Voeding Leeft.
- Meer over gezondheid
